Şerhlere Müracaat Etmeden Hadis Okumanın Zararları

Muhammed Bilal Altınel 1 Aralık 2020 Hadis Şerhleri 901 Görüntülenme

Şerhlere müracaat etmeden hadis okumanın zararları veya başka bir tabirle metinselcilik.

İslam dini, her ne kadar “batinî” bir anlayışla her nassının arkasında farklı manalar aranan bir din olmamakla beraber, “zahirî” anlayışla da her görüneni diğer etkenlere, durumlara ve dinin bütünlüğüne bakmadan olduğu gibi alınan bir din değildir.

Bazen bir kelimenin arkasından koca bir meseleye uzanan anlamlar koridoru, bazen ise olduğu gibi anlaşılması gereken net bir ifade olarak önümüze çıkmaktadır.

Konumuzun ana teması olan Zahircilik veya Metinselcilik anlayışı yeni değildir. Bilâkis bir mezhebin doğmasına kadar giden bir süreçten geçmiş ve günümüze kadar gelmiştir.

Ancak eski zamanda zahircilik, akâid ve dinin asıllarında değil fıkıhta olmakta idi. Günümüzde ise fıkıhtan dinin asıllarına doğru evrilen bir hal almaktadır.

Özellikle “kurancılar” diye kendilerini isimlendiren bir tabakayı mahmurenin tam bir zahircilik oyunlarıyla sahih hadis metinlerini inkârına kadar gitmektedir.

Misal olarak bir hadis-i şerifi tabiri caizse cımbızlayıp diğer bir ayeti kerimeye muhalif olduğunu, bunu nasıl alırız diyerek yaptıkları demagojiyi belki de bunu nasıl anlarız diyerek yapsalar hakikate ulaşacaklar.

Nasıl alırız değil nasıl anlarız demek

Hakikat şudur ki eğer bir söz Efendimizden sahih olarak bize intikal ettiyse yapmamız gereken bunu nasıl anlarız demektir.

Çünkü islamiyet 23 sene içerisinde kemale eren, peyderpey bir değişim ile kemal bulan bir dindir.

Bundan dolayı Kuran-ı kerim’in kendi içinde dahi birbirine zahiren muhalif ayetler vardır.

Misal olarak bir ayette içki haramdır derken diğer ayette içkinin zararı faydasından fazladır diyerek haram olmadığını sadece zararlı olduğunu ifade etmektedir.

Peki aynı anlayışla bu iki ayeti cımbızlayarak Maide sûresi Bakara sûresine aykırıdır, bunu nasıl alacağım diyen bir “kurancı!” gördünüz mü?

Göremezsiniz çünkü mesele anlamak değil mesele sünneti ve hadisi aradan çıkartıp kuranda zikredilmeyen meselelerde kendi hevalarına alan açmak.

Aynı şekilde bir sahih hadisi şerif diğer bir hadise veya kurana zahiren zıtmış gibi durduğunda bunu nasıl anlamayız demenin ve çaba göstermenin en kolayı şerhlere yani anlayanlara müracaat etmektir.

Çünkü bir hadis-i şerif bazen nesh edilip hükmü kaldırılabilir, olayın gerisi ve ilerisi okununca sadece metinden anlaşılan o yanlış tevehhüm kalkabilir, sadece bir kişiye özel bir hüküm olabilir veya bizim aklımızın almadığı bir anlamı olabilir.

Güzel bir tesbit

Süleymaniye medreselerinin açılışında Muhammed Avvame Hocaefendi’den duyduğum belki de konuyu çok güzel bir şeklide özetleyen şu cümleler ile yazıyı hitama erdirmek istiyorum: