Meşihat Dini Soruların Cevap Kapısı
Her şeyin hükmünü ve hikmetini beyan eden yüce İslam dini, hiç şüphesiz oyun ve eğlencenin sınırlarını da bizlere söylemiştir. Müslüman bu dünyanın fani, asıl rahat ve huzur yurdunun cennet olduğunu bilen kimse demektir. Bu sebeple Müslümanın oyun ve eğlencede bir sınırı vardır.
İlk olarak şunu ifade edebiliriz. Oyun ve eğlenceye dair hükümler buluğ çağına girmiş kimseler içindir. Çocuklar mükellef olmadıkları için günaha girme gibi bir durumları da yoktur. Fakat birazdan açıklayacağımız, buluğ çağına girmiş kimseler için yasaklanan oyunları oynamaları onlar için de kesinlikle uygun değil belki büyüklerden daha sakıncalıdır.
Bu makalede oyunları iki başlıkta değerlendireceğiz:
1- Faydalı oyunlar
İslam, sadece eğlence maksatlı (sırf zevk için) yapılan işleri mekruh olarak değerlendirmiştir. Fakat eğlence içerisinde aynı zamanda eğitim ve sağlık gibi faydalar gözetilirse o eğlenceden sevap dahi beklenebilir.
Bunlara birkaç misal verecek olursa:
Beden sağlığı için oynanabilecek oyunlar: Mahremiyete dikkat edilerek müziksiz bir ortamda avret yerlerini açmadan yapılan sporlar bu kategoridendir. Spor hem vücuda sağlık kazandırır hem de kişiyi eğlendirir.
Eğitici oyunlar: Dijital ortamlarda yahut bizatihi gerçek ortamlarda kültür seviyesini arttırıcı, müzik gibi dinen yasaklanmış şeylerden arındırılmış, İslam’ın ruhuna uygun oyunları oynamak aynı şekilde bu kategoride değerlendirilir.
2- Faydasız oyunlar
Fıkıh alimlerimizin birçoğu bu tür oyunların kesin bir dille yasak olduğunu ifade etmiştir. Fakat Hanbeli Mezhebinden bazı alimler oyun içerisinde bizatihi İslam’da yasaklanan şeyler olmadığı sürece caizdir derler. [1] Bu çerçevede oyunları inceleyelim:
Kâğıt Oyunlarını Oynamak Caiz Midir?
Kâğıt oyunlarını kumar üzerine oynamak kesinlikle haram olarak görülmüştür. Fakat kumar olarak oynamayıp zevkine oynamak ise mekruhtur. Neticede kumarın şiarı olan kartları eğlence vesilesi yapmak dahi kerahetten aşağı değildir.
Satranç Oynamanın Hükmü
Alimlerimizin çoğu Hz. Ali’nin satranç oynayanlara sert tepki göstermesini[2] esas alarak bu oyunu faydasız bir eğlence kısmında değerlendirip caiz olmadığını söylemiştir. Fakat İmam Şafi‘ ve İmam Ebu Yusuf ise bu oyunda zeka geliştirilmesini göz önünde bulundurarak caiz olduğunu söylemişlerdir.[3]
Satranç oynamanın insanların zihin dünyasını zehirleyen oyunlar yanında daha az zararı olacağı aşikardır. Bu sebeple İmam Ebu Yusuf’un fetvası doğrultusunda aşırıya kaçmadan satranç oynamakta bir sakınca olmayacaktır.
Tavla Oynamanın Hükmü
Efendimiz (Sav) tavla hakkında şöyle buyurmuştur: Kim tavla oynarsa Allah ve Resulüne isyan etmiştir. Tavla, zekâ oyunları kategorisinde olmadığı için alimlerimiz arasında tavla oynamayı caiz gören olmamıştır.[4] Bu sebeple tavla oynamak faydasız eğlence olacağından dolayı alimlerimiz tarafından tahrîmen mekruh olarak görülmüştür.
Bilgisayar Oyunları Oynamanın Hükmü Nedir?
Bilgisayar oyunları için net bir şekilde helal veya haram demek doğru olmayacaktır. Helal ve haram noktasını ortaya koyan oyunun içeriğidir. Oyun içerisinde aşağıda ifade edilecek maddelerden biri olmaz ve bununla birlikte kişinin dini sorumluluklarını ihmal etmesine vesile olmaz ise o oyunu oynamak caizdir, denilebilir.
- Kumar mantığı üzere oynanması.
- Meleklerin kız suretinde gösterilmesi.
- Diğer dinlerin ritüellerinin kutsallaştırılması. (Haça dilekte bulunmak gibi).
- Büyü ve büyücülerin yüceltilmesi.
- İslam ve Müslümanlardan nefret ettirecek içeriklerin bulunması.
- Bakılması caiz olmayan fotoğrafların bulunması.
- Dinimizce haram sayılan müziklerin bulunması.
- Çocukların ahlakını olumsuz etkilemesi.[5]
Netice olarak faydalı oyunların oynanmasında bir sakınca görülmemiştir. Bir faydası olmayan oyunlar arasında bazıları mekruh bazıları ise haram olarak değerlendirilmiştir.
Allah (c.c) en doğrusunu bilir.
[1] Salih Hizâm el-Kahîf, Ahkâmü’l Elâbi’l Elektironiyye, s. 51.
[2] İbn Ebi Şeybe, El-Musannef (26682).
[3] İbn Abidîn, Reddü’l Muhtâr, Dâru’l Fikr, 6/394.
[4] İbn Abidîn, Reddü’l Muhtâr, Dâru’l Fikr, 6/394.
[5] Bk. https://islamqa.info/tr/answers/2898/elektronik-oyunlar
