Meşihat Dini Soruların Cevap Kapısı
Mevla Teala Hazretleri birçok mahlukatının arasından insanları seçmiş ve Kur’an-ı Kerim’ini indirerek onları vahye muhatap kılmıştır. İndirmiş olduğu bu kıymetli kitabından da bazı ayetlere hususi hükümler vermiştir. Bunların bir bölümü de secde ayetleridir.
Tilavet Secdesinin Vücubunun Sebebi ve Ehliyetinin Şartları Nelerdir?
Bu ayetlerden birini okuyan ya da işiten her mükellefe tilavet secdesi yapmak vacip olur. Tilavet secdesinin vacip olmasının sebebi ise işitmek veya okumaktır. Zira Peygamberimiz (sallahu aleyhi ve sellem) “Secde işiten kimse üzerinedir (vaciptir).”[1] ve “Âdemoğlu secde ayeti okuyup secde yaptığı zaman şeytan ağlayarak yanından ayrılır ve şöyle söyler “bana yazıklar olsun âdemoğlu secde ile emrolundu ve secde etti, bundan dolayı ona cennet verilecek. Ben de secde ile emrolundum ancak secde yapmadım, benim için ise cehennem var.”[2] buyurmuştur.Hadisi şerifte geçen “emrolundu” ifadesinden[3] alimlerimiz tilavet secdesinin yapılmasının vacip olduğu sonucunu çıkarmışlardır. İlk hadisten işitmenin, ikinci hadisten ise okumanın vücup sebebi olduğu anlaşılmıştır. Bu durumda işiten kimsenin işitmeyi kastedip kastetmemesi arasında hiçbir fark yoktur. Tilavet secdesine ehil olabilen kimseler ise ancak namaza ehil olabilen kimselerdir.[4]
Tilavet Secdesi Nasıl Yapılır?
Tilavet secdesinin rüknü Allah’ı tazim etmek için alnı yere koymaktır. İftitah tekbiri hariç hadesten taharet, necasetten taharet, setri avret, istikbali kıble, niyetten ibaret olan namazın diğer şartlarına riayet edilir. Ancak namaz kılan kimse bir özürden dolayı secde yapamıyorsa rükû secde yerine geçtiği gibi, rükû yapamayacak derecede hasta için de ima secde yerine geçmektedir. Hasta olan kişi için aynı maksadı taşımış olduğundan tilavet secdesi niyeti ile rükû veya ima tilavet secdesi yerine geçer. Tilavet secdesi niyeti ile eller kaldırılmaksızın “Allahu Ekber” denilerek secdeye varılır, secde de üç defa سبحان ربّي الأعلى “Sübhane rabbiye’l-a’la” veya bir kereسبحان ربّنا ان كان وعد ربّنا لمفعولا “Sübhane rabbina in kane va’dü rabbina lemef’ula”[5] denilir. Daha sonra “Allahu Ekber” denilerek secdeden kalkılır. Ayağa kalkarken غفرانك ربنا و اليك المصير “Ğufraneke Rabbena ve ileyke’l-masîr” denilir. Bu fiiller arasında secdenin aslı vacip, ayaktan inip ayağa kalkılması, alınan tekbirler ve zikirler ise müstehaptır.
Tilavet secdesini ayeti okuduktan hemen sonra yapmak gerekmektedir. Çünkü zaruret olmaksızın ertelemek mekruhtur.[6]
[1] Beyhaki, es-Sünenü’l-Kübra, 3474.
[2] Müslim, 118.
[3] Mutlak emrin vücub için kullanılmasından ve delaletinin ise zanni olmasından.
[4] Semerkandi, Tuhfetü’l-Fukaha, DKİ, I/453.
[5] İsra, 108. Ve derler ki: Rabbimizi tenzih ederiz. Şüphesiz ki Rabbimizin vaadi gerçekleşir.
[6] Ömer Nasuhi Bilmen, Büyük İslam İlmihali, Yasin yay, s.208; İbrahim Halebi, Halebi Kebir, DKİ, II/344.
