Kinayeli Boşama İfadeleri | Kinayeli Boşama Sözlerinin Hükmü

Boşama İfadeleri

Boşama ifadeleri iki kısımdır:

1. Sarih (kastedilen mana açıkça anlaşılan) ifadeler

Boş ol, sen boşsun, seni boşadım gibi ifadelerdir. Bu tür manası açıkça anlaşılan ifadelerle verilen boşamada niyet gerekli değildir. Bu ifadelerle ric’î (geri dönüş mümkün olan) boşama gerçekleşmiş olur.

2. Kinayeli (kastedilen mana kapalı olan) ifadeler

Yürü ananın evine, kendine koca ara, seni bıraktım, senden ayrıldım gibi ifadelerdir. Bu tür manası kapalı olan ifadelerle verilen boşamada başka bir şeyin kastedilme ihtimalinden dolayı niyet şarttır.[1] Kinaye yoluyla ifade edilen boşamalarda çoğunlukla bâin[2] boşama, bazen de ric’î (dönüş mümkün olan) boşama gerçekleşmiş olur.

Kinayeli Boşama Lafızlarının Türleri

Kinayeli boşama lafızlarının üç türü bulunmaktadır:

1-Boşamaya ihtimalleri olduğu gibi eş tarafından meydana gelen boşama talebini reddetmeye de ihtimalleri olan lafızlardır. “Kalk, çık, git.” lafızları gibi.

2-Hem boşamaya hem de çıkışma, azarlama ve sövmeye ihtimali olan lafızlardır: “Sen bâinsin” tabiri gibi.

3-Yalnız boşamaya elverişli olup boşamayı reddetmeye, azarlamaya, ihtimali olmayan lafızlardır: “iddet bekle”, “rahimini temizle” tabirleri gibi.

Kinaye lafızların ne zaman kullanıldığı da çok önemlidir. Üç hal söz konusudur:

1. Rıza hali: Kocanın hiddetli olmadığı ve eşiyle aralarında boşamaya dair bir müzakere cereyan etmeyen haldir.

2. Rıza halinde üç nevi kinaye lafızlarının her biriyle boşamanın gerçekleşmesi niyete bağlıdır.

3. Gazap hali: kocanın hiddetli ve dargın bulunduğu haldir.

Gazap halinde birinci ve ikinci nevi kinaye lafızlarından biriyle boşamanın gerçekleşmesi niyete muhtaçtır. Fakat üçüncü nevi kinaye lafızlarından[3] biriyle boşamanın gerçekleşmesi niyete muhtaç değildir.

Boşama hakkında müzakere hali: karı-koca arasında boşamaya dair bir müzakere cereyan ettiği haldir.

Boşama hakkında müzakere esnasında birinci nevi lafızlar ile boşamanın gerçekleşmesi niyete bağlıdır. İkinci ve üçüncü nevi lafızlar ile boşamanın gerçekleşmesi niyete bağlı değildir.

Kinayeli Boşama İfadelerinin Hükmü

Kinayeli boşama sözlerinin hükmü, kullanılan ifadeye göre değişiklik göstermektedir.

“Sen Bana Haramsın” Sözü

Kişinin, hanımına rıza halinde, gazap halinde ve boşamadan bahsettikleri halde “Sen bana haramsın.” demesiyle bir bâin boşama gerçekleşmiş olur. Çünkü bu gibi örfte bâin boşamada kullanılması yaygınlaşmış ifadelerde niyete ihtiyaç duyulmaksızın direkt bir bâin boşama gerçekleşmiş olur. Bu mesele mevzu bahis üç halde de böyledir. Yani bu boşama sarih bir ifadeyle gerçekleşen boşama gibidir.

“Sen Bana Nâmahrem Oldun” Sözü

Kişinin hanımına rıza halinde, gazap halinde ve boşamadan bahsettikleri halde “Sen bana nâmahrem oldun.” demesiyle bir bâin boşama gerçekleşmiş olur. Çünkü bu gibi örfte bâin boşamada kullanılması yaygınlaşmış ifadelerde niyete ihtiyaç duyulmaksızın direkt bir bâin boşama gerçekleşmiş olur. Bu hüküm mevzu bahis üç halde de böyledir. Yani bu boşama sarih bir ifadeyle gerçekleşen boşama gibidir.

“Helalim Haram Olsun” Sözü

Kişinin hanımına rıza halinde, gazap halinde ve boşamadan bahsettikleri halde “Helalim haram olsun.” demesiyle bir bâin boşama gerçekleşmiş olur. Çünkü bu gibi örfte bâin boşamada kullanılması yaygınlaşmış ifadelerde niyete ihtiyaç duyulmaksızın direkt bir bâin boşama gerçekleşmiş olur. Bu hüküm mevzu bahis üç halde de böyledir. Yani bu boşama sarih bir ifadeyle gerçekleşen boşama gibidir.

“Senden Ayrıldım” Sözü

Kişinin hanımına rıza ve gazap halinde boşama niyetiyle, “Senden ayrıldım.” demesiyle (iki veya üçe niyet etse de) bir bain boşama gerçekleşmiş olur. Boşama hakkında müzakere halinde ise niyet etmeksizin bir bain boşama gerçekleşmiş olur.

“Benden Uzak Ol” Sözü

Kişinin hanımına rıza ve gazap halinde boşama niyetiyle “Benden uzak ol.” demesiyle (iki veya üçe niyet etse de) bir bain boşama gerçekleşmiş olur. Boşama hakkında müzakere halinde ise niyet etmeksizin bir bain boşama gerçekleşmiş olur.

“Seni Terk Ettim” Sözü

Kişinin hanımına rıza ve gazap halinde boşama niyetiyle “Seni terk ettim.” demesiyle (iki veya üçe niyet etse de) bir bain boşama gerçekleşmiş olur. Boşama hakkında müzakere halinde ise niyet etmeksizin bir bain boşama gerçekleşmiş olur.

“Aramızda Nikâhı Fesh Ettim” Sözü

Kişinin hanımına rıza ve gazap halinde boşama niyetiyle “Aramızda nikâhı fesh ettim.” demesiyle (iki veya üçe niyet etse de) bir bain boşama gerçekleşmiş olur. Boşama hakkında müzakere halinde ise niyet etmeksizin bir bain boşama gerçekleşmiş olur.

“Aramızda Nikâh Yoktur” Sözü

Kişinin hanımına rıza ve gazap halinde boşama niyetiyle “Aramızda nikah yoktur.” demesiyle (iki veya üçe niyet etse de) bir bain boşama gerçekleşmiş olur. Boşama hakkında müzakere halinde ise niyet etmeksizin bir bain boşama gerçekleşmiş olur.

“Seni Bıraktım” Sözü

Kocanın, hanımına rıza ve gazap halinde boşama niyetiyle “Seni bıraktım.” demesiyle (iki veya üçe niyet etse de) bir bain boşama gerçekleşmiş olur. Boşama hakkında müzakere halinde ise niyet etmeksizin bir bain boşama gerçekleşmiş olur.

“Kalk, Git” Sözü

Kocanın hanımına rıza ve gazap halinde boşama niyetiyle “Kalk, git.” demesiyle (iki veya üçe niyet etse de) bir bain boşama gerçekleşmiş olur. Boşama hakkında müzakere halinde ise niyet etmeksizin bir bain boşama gerçekleşmiş olur.

“Çık, Git” Sözü

Kişinin hanımına rıza ve gazap halinde boşama niyetiyle “çık, git” demesiyle (iki veya üçe niyet etse de) bir bain boşama gerçekleşmiş olur. Boşama hakkında müzakere halinde ise niyet etmeksizin bir bain boşama gerçekleşmiş olur.

“Yürü, Git” Sözü

Kişinin hanımına rıza ve gazap halinde boşama niyetiyle “Yürü, git.” demesiyle (iki veya üçe niyet etse de) bir bain boşama gerçekleşmiş olur. Boşama hakkında müzakere halinde ise niyet etmeksizin bir bain boşama gerçekleşmiş olur.

 “Cehennemin Dibine Git” Sözü

Kişinin hanımına rıza ve gazap halinde boşama niyetiyle “Cehennemin dibine git.” demesiyle (iki veya üçe niyet etse de) bir bain boşama gerçekleşmiş olur. Boşama hakkında müzakere halinde ise niyet etmeksizin bir bain boşama gerçekleşmiş olur.

[1] Kudurî, el-Muhtasar, Mektebetü’l-Büşra, s.602-603.

[2] Dönüşü yeni bir nikah tesisiyle mümkün olan boşanma türü.

[3] Ömer Nasuh Bilmen, Hukuk-i İslamiye Kamusu, II/184.