Tilavet Secdesinin Yapılışı ile Alakalı Bazı Meseleler

Tilavet secdesi, okunan secde ayetinin peşi sıra Allah’ı tazim etmek için eda edilen ve Hanefi mezhebinde yapılması vacip olan bir secdedir. Biz bu yazımızda tilavet secdesinin yapılışı ile alakalı birtakım meseleleri izah etmeye çalışacağız.

Tilavet Secdesi Oturularak veya Zaruret Halinde İma ile Yapılabilir Mi?

Tilavet secdesini ayakta yapmak müstehaptır. Bundan dolayı oturularak yapılması ayakta yapılması kadar güzel olmasa da caizdir.

İma ile yapılmasına gelince zaruret halinde namaz dahi ima ile caiz olduğuna göre tilavet secdesinin hastalık gibi bir hal arız olduğunda ima ile yapılması evleviyet ile caizdir. Ancak zaruret olmaksızın ima ile yapılması caiz olmaz.[1]

Tilavet Secdesini Yaparken Hangi Ayet İçin Yapıldığını Tayin Etmek Gerekir Mi?

Tilavet secdesinde niyet etmek şart ancak tayin şart değildir. Buna göre üzerinde birden çok secde olan kimse tilavet secdesine niyet edip hangi ayet için yapıldığını tayin etmeksizin secdelerini tamamlayabilir.[2] Secdeye namaz içerisinde sadece kalp ile niyet edilir. Namaz dışında ise dil ile de niyet etmek sünnettir.[3]

Namazda Tilavet Secdesi Nasıl Yapılır?

Namaz içerisinde okunan secde ayetinden dolayı yapılacak secde namaz içerisinde eda edilmez ise namazdan sonra kaza edilemez. Çünkü secde artık o namazın bir cüzü olmuştur ve sonra kazası mümkün değildir. Namazda secde ayeti okunduğunda, eğer bundan sonra üç ayetten çok okunmazsa, namazın rükû veya secdesi ile bu tilavet secdesi de yerine getirilmiş olur. Bu secde için niyet edilmiş olup olmaması arasında hiçbir fark yoktur, vacip secde eda edilmiş olur. Fakat tercih edilen görüşe göre, rükû ile tilavet secdesi eda edilecekse, tilavet secdesine niyet etmek lazımdır. Fakat üç ayetten çok okunacaksa, bu secde ayetinden dolayı hemen sadece onun için rükû veya secde edilmesi gerekir. Secde yapılması daha faziletlidir. Namazın rükû ve secdesi ile bu secde yapılmış olmaz. Yalnız üç ayet okunacağı zaman ihtilaf vardır. Tercih edilen görüşe göre secdenin hemen yapılması gerekmez namazın rükû ve secdesi ile bu tilavet secdesi yapılmış olur.

Secde ayetini namaz içinde okuyan kimse, dilerse okuyacağı ayetlerin sayısına bakmaksızın hemen “Allah’u Ekber” diyerek tilavet secdesi yapar. Tilavet secdesi niyeti ile yalnız rükûya varması da yeterlidir. Ondan sonra tekrar ayağa kalkar ve birkaç ayet daha okur ve namazına devam eder. Zira tilavet secdesinden kalkar kalkmaz birkaç ayet okumadan namazın rükû ve secdesine gidilmesi mekruhtur.    

Namazın dışında yalnız rükûda bulunarak tilavet secdesi yapılmış olmaz. Çünkü tilavet secdesi bir tazim ifadesidir, bir emri yerine getirmenin alametidir. Bunlar, namaz içinde rükû ile yerine getirilmiş olursa da namaz dışında rükû ile yapılmış olamazlar.[4]    

Tilavet Secdesini Bozan Haller Nelerdir?

Konuşmak, abdest bozmak ve kahkaha[5] gibi namazı ifsad eden şeyler aynı şekilde tilavet secdesini de ifsad ederler ve iadesi vacip olur. Ancak namazda kahkaha abdesti de bozarken tilavet secdesinde abdesti bozmaz. Çünkü namazda kahkahanın abdesti bozmasına, kıyasın hilafına bir nas sabit olduğu için hükmolunmuştur. “Kıyasın hilafına sabit olan şeye gayrısı kıyas edilmez.”[6] kaidesince tilavet secdesi bu hususta namazla aynı hükümde değildir.[7]

[1] Ömer Nasuhi Bilmen,  Büyük İslam İlmihali, Yasin yay, s.209.

[2] İbrahim Halebi, Halebi Sağir, Yasin Yay, s.611.

[3] Ömer Nasuhi Bilmen, a.g.e. s.211.

[4] Ömer Nasuhi Bilmen, a.g.e. s.212; İbrahim Halebi, a.g.e. s.612.

[5] Yandakinin işitebileceği bir sesle gülmek

[6] Mecellei Ahkamı Adliye 15. madde

[7] Semerkandi, a.g.e. I/454; İbn Nüceym, a.g.e. II/188.