Zengine Zekat Verildiği Anlaşılsa Tekrar Zekât Vermek Gerekir Mi?

Zekât ve fitre gibi mâlî ibadetlerin geçerli olabilmesi için fakirlere verilmiş olması gereklidir. Dolaysıyla zekât ve fitre vermekle yükümlü olan kişilerin zekâtlarını verecekleri kimseleri araştırıp fakir olduklarını tespit ettikten sonra zekâtlarını vermeleri lazımdır.

Sorumuza gelince; kişi, kendisine zekâtını vermiş olduğu kimsenin zengin veya kâfir olması sebebiyle zekâta ehil olmadığın anlarsa ne yapmalıdır?

Bu durum zekât veren kişinin zannı, şüphe etmesi ve araştırma yapıp yapmamasına göre aşağıda zikredileceği üzere üç şekilde cereyan edebilir. Her bir şekli izah edip cevabını vereceğiz.

1. Suret: Yaptığı araştırma neticesinde galibi zannı ile (%100 lük bir kesinlik olmamakla beraber kişide kanaat oluşacak kadar kuvvetli şekilde) zekâta ehil olmadığını düşündüğü kişiye zekât vermesidir. Bu durumda vermiş olduğu zekât şüphesiz geçerli olmayacak ve tekrar vermesi gerekecektir.

• Suret: Zekât vereceği kişinin zekâta ehil olup olmadığı hususunda hiçbir bilgisi olmadığı veya şüpheye düştüğü halde araştırma yapmadan zekât vermesidir. Bu surette de zekât geçerli olmayacaktır. Zira bu durumda araştırma yapması ve zekât vereceği kişinin fakir olup olmadığı hususunda bir tespitte bulunması gerekirdi.

•  Suret: Araştırma yaptıktan sonra fakir olduğuna kanaat getirdiği kişiye zekât vermesi ancak kişinin hakikatte fakir olmaması durumudur. Bu surette İmam Ebû Yusuf (rahimehullah)’a göre kişinin zekâtı geçerli sayılmayacaktır. Zira zekâtın yerine ulaşmadığı kesindir.  İmâm-ı Âzam ve İmam Muhammed (rahimehumallah)’a göre ise verilen zekât geçerli olacaktır. Çünkü kişinin zekât vereceği kimsenin mal varlığını kesin olarak bilmesi mümkün değildir.  Bu hususta araştırması ve kanaati ile hareket etmesi ve bu araştırmasına göre fakir olduğunu tespit etmesi yeterli olacaktır[1]. Bu mevzuda fetva; zekâtın geçerli olmasıdır.

[1] Merğinânî, el-Hidaye, el-Mektebetü’l-İslamiyye, I, 114.